„Taki mały, a tyle w nim złości”

Wychowanie dzieci to wcale niełatwa sprawa. Co możemy zrobić, gdy w zachowaniu naszego dziecka pojawia się agresja? O czym świadczy agresja u dziecka? Czy przemoc w rodzinie to jedyny powód, dla którego dzieci są agresywne? Przyjrzyjmy się temu problemowi i zastanówmy się, jak można sobie z nim poradzić.
Problem w artykule: „Taki mały, a tyle w nim złości” omawia Paulina Gawryjołek.

„Agresja u dzieci jest dość często występującym zjawiskiem. Bardzo prawdopodobne, że dotyczy ona także twojego dziecka. Pewnie nie raz zdarzyło ci się widzieć agresywne zachowania najmłodszych, np.
• bicie innych dzieci,
• reagowanie złością, płaczem, krzykiem na odmowę kupna nowej zabawki,
• uderzanie samych siebie (autoagresja) lub rodziców,
• używanie wulgarnych słów.
Może nawet sam musiałeś jakoś poradzić sobie z tego typu agresywnym zachowaniem. Co robić w takich sytuacjach? Dlaczego te małe, kruche istoty zachowują się w taki sposób? Jako rodzic możesz czuć bezradność i mętlik w głowie, szczególnie gdy dziecko przejawia agresję w miejscach publicznych i wasza rodzina staje się obiektem ciekawskich i wyrażających dezaprobatę spojrzeń. Jako świadek agresywnych zachowań u dzieci myślisz pewnie, że rodzice dali sobie wejść na głowę, dziecko jest rozpuszczone i po prostu zasługuję na karę. Nie wszystko jest jednak tak proste, jak na pierwszy rzut oka się wydaje. O czym może świadczyć dziecięca agresja? Czy rzeczywiście karanie jest na nią zbawiennym lekarstwem?
Relacje rodziców z dziećmi
Występowanie agresji u dzieci to złożony problem, który może mieć różne przyczyny, często mające swoje źródło w tych, którzy są dziecku najbliżsi – czyli w rodzicach. Relacja rodzic-dziecko ma niebagatelny wpływ na to, jak dzieci postępują, radzą sobie z negatywnymi emocjami, wyrażają siebie.
Zastanówmy się przez chwilę, co dają dziecku agresywne zachowania. Pamiętajmy przy tym, że jest ono człowiekiem takim samym jak my – spróbujmy wczuć się w jego sytuację. Gdy spojrzymy na to od tej strony, bez problemu dostrzeżemy, że agresja u dziecka może być:
• Wyrazem złości, np. gdy dziecko czegoś chce, a my odmawiamy, choć wcześniej pozwalaliśmy mu na to/dawaliśmy to,
• Sposobem rozładowania napięcia, bo dziecko potrzebuje ruchu, aktywności, wrażeń,
• Sposobem zwrócenia na siebie uwagi, np. gdy dziecko coś do nas mówi, a my, zapatrzeni w ekran telewizora lub komputera, nie słuchamy go.
Zdanie sobie sprawy z podłoża emocji dziecka powinno nie tylko ułatwić nam poradzenie sobie z niepożądanymi zachowaniami u dziecka, ale też poprawić relację z nim.
Granice i zasady
Bardzo ważne jest, aby wychowywać dzieci konsekwentnie. Co to oznacza w praktyce? Należy ustalić jasne normy postępowania. Karanie dzieci za zachowania, które kiedy indziej były dopuszczalne, np. w domu śmiejemy się, kiedy dziecko używa wulgarnych słów, ale każemy je, gdy przeklina przy sąsiadce, wprowadza do dziecięcego świata chaos i dezorientację, dziecko nie wie, co wolno, a czego nie. Taka nieumiejętność odróżnienia dobra od zła (i tego, czego nie wolno, a co wolno) sprawia, że może ono zachowywać się agresywnie.
Trzeba też wyznaczyć dziecku granice i nauczyć je, że nie zawsze dostaje się to, czego się chce. Nic dziwnego, że pociecha, której dotychczas we wszystkim się ulegało, nie może pogodzić się ze sprzeciwem i odmową i reaguje agresywnie.
Bezpieczeństwo i akceptacja
Przyczyną agresywnego zachowania u dziecka może być też brak poczucia bezpieczeństwa i akceptacji. Może zwyczajnie poświęcamy dziecku za mało czasu, za dużo od niego wymagamy, za często krytykujemy? Trzeba bezwzględnie pamiętać, że specyfika dziecka polega właśnie na tym, że:
• Potrzebuje ono wiele uwagi,
• Stosuje się do niego inne wymagania niż do osoby dorosłej, bo większości rzeczy, dla nas oczywistych, ono nie wie, nie rozumie i trzeba mu je dopiero objaśnić,
• Jest istotą wrażliwą, dopiero kształtującą się i to od nas zależy, jakim człowiekiem będzie w przyszłości.
Cel uświęca środki?
Musimy uświadomić sobie, że agresja rodzi agresję. To niezwykle częste zjawisko: agresywne są dzieci, które doświadczają od swoich rodziców przemocy słownej lub fizycznej. Wzorują się na swoich opiekunach, zachowanie rodziców jest dla nich przykładem, że za pomocą bicia, krzyku, wyzwisk można osiągnąć zamierzony cel. Wymierzenie dziecku klapsa czy mocniejszego razu za to, że kogoś uderzyło jest po prostu absurdalne i tylko utwierdza je w przekonaniu, że ten, kto stosuje przemoc, rządzi. Szczególnie w przypadku starszych dzieci powtarza się schemat: dziecko, które w domu jest ofiarą, w szkole czy na podwórku staje się agresorem.
Dziecko może też wzorować się na bohaterach bajek, filmów, książek. Dlatego trzeba być czujnym i po prostu kontrolować to, co nasza pociecha ogląda, a starsza – czyta.

Gdy uświadomimy sobie, dlaczego nasze dziecko jest agresywne, będzie nam łatwiej wybrać metodę poprawy jego zachowania. Jeśli jednak nie możemy sobie z tym poradzić, warto udać się na konsultację do psychologa. Nie bójmy się szukać pomocy, bo od tego zależy jakość życia naszego i dziecka.”

Pedagog szkolny